Ko te t¨©matanga o te whakapapa o t¨¥nei mea te haka, i takea mai i te tama i a T¨¡ne-rore, te tama a Tama-nui-te-r¨¡ r¨¡ua ko tana wahine a Hine-raumati. Ko t¨¥nei atua a Tane-rore, koia te oinga o te hau i ng¨¡ r¨¡ wera o te raumati, ko te wiringa o ng¨¡ ringa o te kaihaka hei tohu. I ng¨¡ rangi raumati wera ka kitea te kanikani o te aho, o te awatea, ¨¡, e k¨©a ana ko T¨¡ne-rore t¨¥nei, e haka ana m¨ tana whaea.
Ahakoa ka k¨©a te haka he mahi takat¨± a te toa taua kia m¨¡t¨¡toa ai te t¨±, he mea nui hoki te haka a te hanga wahine, ¨¡, t¨¥r¨¡ an¨ ng¨¡ momo haka rerek¨¥ o t¨¥n¨¡ iwi, o t¨¥n¨¡ iwi, hei ng¨¡ r¨¡ me ng¨¡ ¨¡huatanga nunui o te iwi, puta ai. Ka haere hoki ng¨¡ haka hei whakanui i ng¨¡ manuhiri t¨±¨¡rangi, i ng¨¡ mahi nunui kua oti, me ng¨¡ ¨¡huatanga p¨¥nei i ng¨¡ tangihanga me ng¨¡ karakia hono i t¨¥tahi tokorua. He maha ng¨¡ haka e kitea ai, e rangona ai te tukinga o ng¨¡ tai o te w¨¡ ki te tangata, ki te iwi wh¨¡nui, otir¨¡ ki te ao ²Ñ¨¡´Ç°ù¾±. Ko te haka pea te m¨¡t¨¡mua o ng¨¡ ¨¡huatanga ²Ñ¨¡´Ç°ù¾±, ar¨¡, he mahi t¨¥nei kanikani matatini e kitea ai te wana, te uekaha, me te tuakiri o te iwi. Ka piki, ka heke hoki te mana o te iwi i runga an¨ i t¨na kaha ki te whakaputa i ¨¡na haka (Hamana Mahuika).
E noho tonu ana te haka hei w¨¡hi taketake o ng¨¡ kaupapa Kapa Haka, ¨¡, ka puta ki te ao ia rua tau i te ahurei kapa haka ¨¡-motu o Te Matatini. Ka pau te hia rau h¨¡ora i te tito, i te whakaako, i te whakaharatau, me te whakariterite i ng¨¡ kaihaka wh¨¡ tekau, kia pai ai te t¨± ki te haka, ki te whakaoho, ki te whakangahau i ng¨¡ kaiwhakaw¨¡ me te hunga m¨¡taki, i roto i t¨¥tahi whakakitenga 30 meneti te roa.
Ng¨¡ Haka a ng¨¡ Pirihimana
I titoa te haka a ng¨¡ Pirihimana o Aotearoa e Rahui Papa, o Tainui, n¨¡ runga i te tono a Ng¨¡ Ratonga ²Ñ¨¡´Ç°ù¾±, Moana-nui-a-Kiwa a te R¨p¨± Pirihimana, hei w¨¡hi n¨ te kaupapa kimi pia ²Ñ¨¡´Ç°ù¾± i te motu hei pirihimana, o te 2008 e m¨hiotia nei ko Te Haerenga (The Journey). I puta tuatahi te haka i a K¨¡hui 256 (Wing 256), i t¨ r¨¡tou tohinga i te k¨¡reti whakangungu e m¨hiotia nei te Royal 51½ÖÉä Training College i te tau 2009. E toit¨± tonu ana te mana o te haka hei mea hira i te whakanuinga o ¨¥nei pirihimana hou. Ka ¨¡kona i roto i ng¨¡ mahi whakangungu, ¨¡, m¨¡ te haka ka puta t¨¥tahi whakaputanga nui n¨ te ng¨¡kau harikoa i te mutunga o te tohinga tauira. Hei w¨¡hi o ng¨¡ Pirihimana, hei hinonga, ka whakamahia hoki i ng¨¡ w¨¡ o te w¨¡nanga take, hei whakamana kaimahi, hei haka whakanui i te tangata mate i t¨na tangihanga, me te R¨¡ Whakamaumahara hoki o te R¨p¨± Pirihimana.
Ko te urupounamu
²Ñ¨¡´Ç°ù¾± | English |
---|---|
Ko te urupounamu |
The question asked |
Ko te uru pounamu |
The question asked |
ka ora te haapori i te aha (ra) |
How might our communities remain safe |
I te kotahitanga o te iwi me te ture |
With harmony and unity between the community and police |
ki te kootahi te kaakaho |
Neither can do the task alone |
ka whati i te hau puukeri |
For if there is only one reed |
ki te kapuia |
It would break in the wind |
(e) whai hua ko te motu whaanui e |
If there are many reeds we will all benefit |
paatuki tahi manawa |
Let our hearts beat as one |
huihui nga mahara |
and our thoughts be united |
kia uu nga kaupapa |
Let our cause be collective |
(aue!) ko te ora o nga iwi e |
In our pursuit for common well being |
Kiss, ana ana ana hi |
It is agreed, supported and all encompassing |
Kiss, ana ana ana hi |
It is agreed, supported and all encompassing |